venerdì 19 maggio 2017

Ammentende sa batalla de Macumere de su 19 de maju de su 1478.



Macumere est una tzitade posta in su tzentru de sa Sardigna, in d’unu territòriu naradu Màrghine, ca sos montes e sa Campeda chi la inghiriant, faghent de aberu “unu marghine” intre de su cabu de susu e su cabu de giosso de s’isula.
Su mangianu de su 19 de abrile, a inghìriu de sa tzitade b’at istada una batalla manna, intre de sos esercitos de Lenardu d’Alagon- Cubello (nadu fintzas “d’Arbarèe”, marchesu de Aristanis rebelle a su soberanu aragonesu) e de Nìgola de Carroz (vitzerè de su Rennu de Sardigna).
Siat Lenardu chi Nigola, fiat nepodes de sos giùighes de Arbarèe: sos mannos issoro fiant Nigola (pro Lenardu) e Giuanne (pro Nigola) frades de Marianu IV.

Sa cuntierra pro su feudu de su marchesadu de Aristanis fiat durada 7 annos, a sa fine de abrile de su 1470 in sa batalla de Uras, aiat bìnchidu Lenardu, ma in cussa de Macumere, Nigola de Carroz fiat arribadu prontu cun d’unu esercitu mannu.
Sa batalla de Macumere, binchida dae sos aragonesos, pro mèdiu de una preparatzione militare prus manna e de un’istùdiu de su logu, est istada sa fine de sas isperas de libertade de sos Sardos, mentras pro sos aragonesos est istada sa binchida definitiva contra de sos Sardos a pustis de prus de 150 annos de gherra de conchista. Su marchesu rebelle, fiat diventadu unu perìgulu mannu ca aiat fintzas seberadu de torrare a bogare a pitzu s’àrvure irraighinadu, istendardu de su rennu d’Arbarèe e aiat fintzas incumentzadu a si frimmare comente Lenardu de Arbarèe.
Su sero de su 18 de maju de su 1478, su marchesu cun s’esercitu suo, fiant postos in intre de su casteddu de Macumere (in su giassu naradu oe “Sa Presone ‘Etza”), mentras su vitzerè avvisadu a mangianu chi su marchesu fiat in Macumere e non in su casteddu de Burgos, aiat mudadu càminu e a pustis de àere bìnchidu e bòcchidu sos òmines de sas biddas de Noragugume, Duarche, Golothene e Borore fiat arribadu in suta in su logu naradu Campu Castigadu – Tossilo (in ube a dies de oe s’agatat s’inchisinadore): dae inie sos òmines de su vitzerè fiant pigados in Macumere a s’iscurigadòrgiu passende dae s’iscala de s’Erbagusa e arribande in sos logos narados Sertinu, Bonudrau, Santa Maria.
Solu su mangianu s’avanguardia de su marchesu si che fiat abigiada chi sos aragonesos fiant arribados fintzas a su nuraghe Sa Corte, ponindesi in d’una positzione prus arta respetu a su casteddu de Macumere.
In su note, fiat arribadu in Macumere fintzas Artale su fìgiu prus mannu de su marchesu cun sos cadderis, e pro totu su note, aiat proadu a fàghere mudare idea a su babbu, chi cheriat atacare deretu sos aragonesos.
Su mangianu a s’arvèschida su marchesu, aiat dadu a Artale s’ordine de èssire e de atacare, ma in su tretu dae s’èssida de su casteddu, su giassu in ube fiat arribados sos aragonesos, non bi fiat su logu pro lantziare sos caddos, ca su logu fiant malu e pedrosu e in prus sos aragonesos aiant fintzas a disponimentu s’artiglieria.
Artale e sos cadderis suos fiant istados duncas, sos primos mortos de sa batalla; sos cadderis aragonesos postos in s’ala de iscalarba fiant falados in subra de sa fanteria de su marchesu comente un’astore fàmidu e l’aiant fata a bìculos: un’ala de sos soldados de su marchesu aiat proadu a si che fuire passende dae sos logos narados Funtana ‘e Cannone passende in S’Adde e fintzas a su logu nadu Meriaga (a curtzu de s’ispidale) e in suta de su nuraghe de Sant’Alvara, ma fiant istados sighidos e mortos dae sos cadderis aragonesos; àteros soldados de su marchesu fiant fuidos in giosso in su Campu Castigadu, pro agatare sa morte in d’unu logu naradu fintzas a dies de oe Campusantu.
Su marchesu, a pustis de sa morte de su fìgiu, aiat cumpresu chi sa batalla fiat pèrdida; e tando cun sos frades e sos àteros fìgios si che fiat fuidu a Bosa, passende dae Meriaga e dae su càminu pro Sindia.

In Bosa si che fiat imbarcadu, ma su comandante de sa nae, l’aiat fatu presoneri e bèndidu a su soberanu aragonesu Giuanne su Mannu. Pustis fiat istadu cundennadu a morte dae su soberanu Ferdinandu, fiat aduradu fintzas a sa morte sua in su 1494 in su casteddu de Xàtiva.
Cun sa batalla de Macumere, sos aragonesos binchiant a manera definitiva sos Sardos, ma sa bìnchida non depiat dàere sorte bona a sos bìnchidores: Dalmatziu su fìgiu de Nìgola de Carroz at mòrrere in s’ìstiu de su matessi annu, su vitzeré Nigola imbetze in s’antòngiu; su soberanu Giuanne su Mannu in su 1479.
A pustis de sa batalla, su casteddu de Macumere est istadu deruttu e totu cussu chi podiat ammentare su marchesu de Aristanis e su rennu d’Arbarèe est istadu cantzelladu.



Nessun commento:

Posta un commento